De donkere dagen voor kerst. Buiten is het koud. Sneeuw. Met een beetje geluk een heel voorzichtig zonnetje. De zomer en vakantie lijken zo heel ver weg. Wat doe je als je toch snakt naar Italiaanse sfeer en warmte? Dan geef je de feestmaand december een Italiaans tintje!
Hoe?
Met behulp van dit handige overzicht vol typische ingrediënten voor authentieke Italiaanse feestdagen. Natuurlijk hoef je mijn tips niet allemaal op te volgen, kies gewoon wat je leuk vindt. Wedden dat je binnen no time het betere Italiaanse kerstgevoel te pakken hebt?!
8 december
Het is de laatste van de vele feestdagen, voor de Kerst, die 8ste december. De dag van de Immacolata, de Onbevlekte Ontvangenis van Maria. Voor veel Italianen is het echter officieus de nationale vrije dag waarop de voorbereidingen van Kerstmis beginnen. Hèt moment om die kerstversieringen tevoorschijn te toveren!
Kerstboom
De kerstboom mag, maar hoeft niet per se. En of het een echte wordt of toch een kunstboom mag je ook helemaal zelf weten. Het voordeel van een kunstboom is dat je tegen het eind van de feestmaand, die laatste dagen tussen nieuwjaarsdag en 6 januari, niet bergen naalden blijft opzuigen. Zelfs een goede, echte kerstboom heeft moeite om die bijna vier weken lang vast te houden. Het pluspunt van een echte boom is natuurlijk wel dat hij met zijn geur wel de kerstsfeer in huis verhoogt.
Kerststal
Een Italiaanse kerst zonder kerststal is als Romeo zonder Julia, als een verjaardag zonder taart, als een zomer zonder zon, als…nou, je snapt wat ik bedoel: dat is gewoonweg onmogelijk.
Als je geen kerststal hebt, is dit een goed moment om er eentje aan te schaffen. Een basic kerststal is al voldoende, met de hoofdpersonen uit het kerstverhaal, een os, een ezel, een handjevol schaapjes en wat herders erbij. Uitgebreider mag natuurlijk ook, met zelf in elkaar geknutselde bemoste heuvels, verlichte stadjes en heuse watervallen. Het kindje Jezus leg je trouwens pas op kerstavond in het stalletje erbij. En de drie koningen horen eigenlijk van verre te komen om pas vlak voor 6 januari op hun kamelen in het stalletje te arriveren.
Kerstverlichting
Het is aan het veranderen de laatste jaren, maar tot voor kort hoorden vrolijk gekleurde lampjes standaard bij de Italiaanse kerst. Het liefst vrolijke lampjes in alle kleuren van de regenboog die met een bepaalde ritme aan- en uitknipperen. Deze lampjes kun je zowel voor de boom binnen als voor de buitenversiering gebruiken. Witte ledlampjes die je alleen aan of uit kunt zetten zie je tegenwoordig (gelukkig) ook steeds meer.
Kerstkaartjes: niet nodig
Hoewel het aantal verstuurde kerstkaartjes in Nederland steeds verder afneemt, is het in Italië echt een zeldzaamheid. Bijna niemand doet het. Je belt familie en vrienden tussen het koken van de kerstmaaltijd en het eten door. Of je stuurt een smsje. Hoewel een leuk whatsapp-berichtje dat je met één klik naar je hele contactlijst stuurt het tegenwoordig helemaal makkelijk maakt om iedereen het beste te wensen. En dat truukje herhaal je gewoon nog een keer op oudejaarsavond.
Pandoro en Panettone
Kerststol, kerstkransjes of kerstkransen gevuld met amandelspijs hoef je niet op je boodschappenlijstje te zetten. Panettone en pandoro wel. Een Italiaanse feestmaaltijd in de decembermaand is geen feestmaaltijd als er niet met één van de twee of, beter nog, allebei afgesloten wordt. Trouwens, torrone, beter bekend als noga, hoort ook bij december. Toscaanse cantuccini kunnen ook, gedoopt in een glaasje vin santo. En wat dacht je van Napolitaanse struffoli?
Het eigenlijke kerstfeest: kerstavond en de 25ste
In Italië vier je kerst op kerstavond en eerste kerstdag. Tweede kerstdag kennen ze niet, net zoals tweede paasdag niet echt bestaat. Niet dat iedereen de 26ste meteen weer aan het werk gaat. Integendeel, het is bij uitstek de dag om de restjes op te eten en bij te komen van het eetfestijn!
24 december: de voorbereidingen voor de ‘cenone della vigilia di Natale’
24 december is de dag om te kokkerellen voor het zeer uitgebreide kerstavonddiner. Natuurlijk kun je nog even naar de supermarkt om de laatste boodschappen in huis te halen, maar eigenlijk heb je daar geen tijd voor als je de ‘antipasti’, de verschillende ‘primi’ en ‘secondi’ en ook nog voor de ‘dolci’ moet zorgen. Een tip om het diner te overleven is om de hele dag niet te veel te eten. Voor de meesten niet zo’n moeilijke opgave als je met je neus boven de etensgeuren hangt. En dan, tegen een uur of 8, barst het feest los. Inclusief prosecco bij de voorgerechten, een lekkere wijn tijdens de verschillende gangen, spumante bij de ‘dolci’ en een digestivo om je spijsvertering een handje te helpen. En als je dan tegen half 12 geen ‘boe’ of ‘bah’ meer kunt zeggen, bereid je je voor om de kerstmis om 12 uur bij te wonen. Of deel je de cadeautjes uit die je voor iedereen hebt meegenomen.
25 december: Kerstmis
Je zou kunnen zeggen dat de 25ste een herhaling is van de 24ste, al staat de feestmaaltijd gepland voor de lunch en niet voor het diner. Heel verstandig dus om niet of met gewoon een simpel kopje koffie te ontbijten. En daarna begint het feest weer overnieuw tot in de vroege avond. Inclusief bezoekje aan de mis en het uitpakken van cadeautjes als je dat nog niet gedaan had. Een diner staat gelukkig niet op het programma.
Plastic feestservies
Laat je mooiste servies maar gewoon in de kast staan dit jaar. Na een heel dag in de keuken gekokkereld te hebben, heb je geen zin in al die bergen afwas die bij zo’n uitgebreide maaltijd horen. Gebruik zonder schroom plastic borden en bekers. De gemiddelde Italiaan is niet anders gewend tijdens de feestdagen. Gewoon bestek is wel een aanrader; plastic vorken en messen hebben de neiging nogal gauw te breken.
Tombola en andere (kaart)spelletjes
De kersttijd is dé periode waarin Italianen tombola spelen. Na de cenone. Na de kerstlunch. In de periode tussen Kerst en Oud & Nieuw. Op oudejaarsavond. Op nieuwjaarsdag. Gewoon op een moment dat je toch bij elkaar zit en je een spelletje wil doen. Extra spannend wordt het als je speelt met bonen die je kunt winnen. Of kleingeld. Ben je uit gebingood, dan zijn kaartspelletjes trouwens een goed alternatief.
Oudejaarsavond: opnieuw een cenone
De periode tussen Kerstmis en Oud & Nieuw is een relatief rustige periode met bijkomen van de feestdagen, tombola, kaarten en boodschappen halen voor het grote diner op oudejaarsavond als hoogtepunten. Dat vaak een paar vaste ingrediënten kent om het geluk voor het nieuwe jaar af te dwingen: druiven bijvoorbeeld en de befaamde ‘lenticchie e zampone’, linzen en varkenspootjes. En vraag niet waarom, maar rood ondergoed hoort daar ook bij.
Tegen kwart voor twaalf is het tijd een Italiaanse zender op te zetten, zodat je in het Italiaans kunt aftellen tot het nieuwe jaar en precies op het goede moment de spumante kunt laten knallen. En daarna is het tijd om niet alleen wat vuruwerk af te steken, mar ook iedereen persoonlijk per telefoon het beste te wensen voor het nieuwe jaar. Als dat lukt, ondanks de overbelaste lijnen.
Driekoningen en de ‘befana’
Bedwing op 2 januari de neiging om alle kerstversieringen op te ruimen. Hou nog even vol tot Driekoningen op 6 januari. Pas als zij geweest zijn en de ‘befana’, de goede heks, haar snoepgoed of kooltjes heeft uitgedeeld aan de kinderen, mag je aan de slag.
En, was de Italiaanse kerst voor herhaling vatbaar?
