Topografie: het is maar hoe je het bekijkt…

Het komt vast door de ligging en de grootte van ons dorpje. Niet dat we zo ver van de bewoonde wereld wonen, want hemelsbreed is het nog geen 3 kilometer. Maar om in die bewoonde wereld te komen, moet je toch een ritje maken met de auto. Of een half uurtje flink doorstappen over één van de twee toegangswegen naar wat wij thuis gekscherend onze metropool noemen.

Het woord ‘metropool’ alleen al is te groot voor ons gehucht: het is namelijk zo groot – of zo klein, ‘t is maar hoe je het bekijkt – dat wat je het centrum zou kunnen noemen, meteen het hele dorp is. Met hier en daar nog een verdwaald huis in de verderafgelegen landerijen.

Omgeving en wereldbeeld

Die realiteit heeft zo zijn sporen nagelaten in het wereldbeeld van onze oudere dorpsgenoten. Daarmee bedoel ik niet hun meningen over wat er in de grote boze buitenwereld allemaal gebeurt. Afgaande op de verhitte discussies in de bar geloof ik niet dat ze daar zo eensgezind over zijn. Ik bedoel echt hun letterlijke wereldbeeld: de manier waarop volgens hen de wereld is opgebouwd. Het duurde even voordat ik doorhad dat zij er hun eigen kijk op nahouden. Nu ik het weet, maakt dat een heleboel duidelijk.

Het centrum van de wereld

Het centrum van de wereld is in hun ogen natuurlijk ons Toscaanse dorpje. Nu kun je een boompje opzetten of dat inderdaad wel of niet zo is, maar het is een gedachtegang die je wel kunt begrijpen. De plek waar je woont is waar het allemaal om draait. Tot zover geen problemen.

Buiten de grenzen van ons dorpje ligt volgens mening dorpsgenoot de gemeente waar we deel van uitmaken. Ook dat is nog in lijn met hoe menig ander die hier niet woont, het zou zien. Een stapje hoger op de ladder heb je Pisa, de provincie waarin wij wonen. So far, so good.

Pisa, Italië en …

Maar dan komt het. Van mening verhaal dat zich buiten de grenzen van de provincie Pisa, maar wel in de Toscane afspeelt, zou je verwachten dat mijn dorpsgenoten dat ‘Toscane’ zouden noemen. Niets is minder waar. Alles buiten Pisa is simpelweg ‘Italië’. Of het nu om het relatief dichtbij gelegen Florence gaat of om Milaan of Palermo: het is ‘Italië’.

‘Italië’ is synoniem voor ‘niet in de buurt, je moet er voor reizen, maar we kunnen er de mensen nog wel min of meer verstaan’. Belangrijk om in gedachten te houden als je een gesprek hebt over bijvoorbeeld het bezoeken van familie in ‘Italië’. De vraag hoe lang de reis per auto of trein duurt, helpt bij het inschatten waar in ‘Italië’ het ongeveer is.

Amerika

En de wereld buiten Italië? Die heet gewoon Amerika. Zo simpel is het. Dat is de naam van het land waar familieleden naar toe trokken op zoek naar een beter leven en veel geluk. Dat dat in eerste instantie inderdaad Amerika was en in tweede instantie veel dichterbij huis, in Europese landen, maakt voor de belevingswereld van mijn oudere dorpsgenoten niet uit.

Toen me dat eindelijk duidelijk was, snapte ik ook een andere gedachtengang die ik tot dat moment vergeefs probeerde te verbeteren. Voor de oudere generatie hier zal ik altijd ‘die Amerikaanse’ zijn en blijven.