Blog

‘De scholen gaan dadelijk al weer van start, maar ik heb het gevoel dat de zomer nog moet beginnen’, verzuchtte een vriendin boven haar Italiaanse bakje troost. En ik begreep wat ze bedoelde. Nog even en de lange zomervakantie van het kroost is voorbij. Maar het gevoel dat normaal gesproken bij de zomer hoort, hebben we dit jaar nog niet echt gehad. Wel een nostalgisch gevoel als ik buiten naar de grijsbewolkte luchten keek: de zomer had veel weg van die Hollandse zomers uit mijn jeugd.

Het weer in Italië
Het weer. In principe wat triest om het daar over te hebben in een column over je leven in Italië. Per slot van rekening associëren we ‘het weer als onderwerp’ met een kort, terloops gesprekje met de bakker of de kassajuffrouw. Of met het opvullen van de stilte in een verder leuk gesprek met de persoon naast je in de trein omdat je niet onbeleefd in je boek wil duiken. Maar dit jaar was het zo anders dan anders, dat ik het er best over kan hebben zonder me er voor te hoeven schamen.

Gewoon heel raar
Want het was hier bij ons, net als in de rest van Europa, gewoon heel raar. In het noorden van Italië viel regen. Heel veel regen. En was het herfstig koud. Met af en toe een stevige storm, inclusief tornado’s. In plaats van een verkoelend tripje naar de bergen om lekker met zijn allen te picknicken, zaten er heel wat families in augustus met zijn allen rond de aangestoken openhaard om een beetje warm te worden.

Zwemmende planten
De plantjes in mijn Toscaanse tuin hebben dit jaar leren zwemmen. Behalve het hemelwater kregen ze tijdens onze vakantie namelijk ook elke dag een kwartier lang kraanwater te verstouwen. Andere jaren hielp dat goed tegen het ‘uitgedroogde-savanna-effect’ en zag onze tuin er bij terugkomst min of meer oké uit.. Maar deze zomer had de tuin bij thuiskomst eerder veel weg van een jungle en hadden we bij wijze van spreken een kapmes nodig om bij het tuinhuisje te komen. Zelfs onze vakantie in het zonnige zuiden was anders dan anders. Niks op zoek naar schaduw en zo min mogelijk bewegen overdag. We konden van alles doen vanwege de aangename temperaturen. Zelfs hele dagen naar het strand, zonder afgepeigerd thuis te komen. Geen reden tot klagen eigenlijk.

Nazomeren
Maar toch. Het zomerse gevoel dat hoort bij veel warmte, stilte op straat en ramen ‘s nachts open zodat de krekels je in slaap zingen hebben we niet gehad. Misschien dat het nog gaat komen; de afgelopen dagen lijken een nazomerse belofte in te houden. Veel zon, strakblauwe luchten en op het heetst van de dag is het ook echt het heetst van de dag. Van mij mag het, ik heb het net als mijn vriendin dit jaar gemist.

Photo credit

Het is wat minder in vergelijking met vroeger nu ze hier ook juni en juli hebben ontdekt, maar augustus blijft toch wel dé Italiaanse vakantiemaand bij uitstek. En waar lijken al die vakantiegangers vooral naar toe te gaan? Naar zee! Met ruim 8.000 kilometer kust, min de rotsachtige gedeeltes daarvan, zou je denken dat er toch genoeg strand is om iedereen een plekje te gunnen. Maar de taferelen op een doorsnee Italiaans strand in augustus doen anders vermoeden. Met voor iemand die de ruimte van de Nederlandse stranden gewend is, heel nieuwe ervaringen tot gevolg.

Strandetiquette in Nederland
Ik groeide op vlak bij zee, met een superbreed strand dat zich, net als alle Nederlandse stranden, tot heel in de verte uitstrekt. Aan plek voor je badhanddoek geen gebrek, zodat het niet moeilijk was je te houden aan de ongeschreven etiquetteregel een beetje afstand van de andere strandgangers te houden. Alleen op heel zomerse augustusdagen leek het strand overvol en had je het gevoel er geen plekje te kunnen vinden zonder die regel te overtreden.

Spiaggia libera
In Italië zijn de niet zo brede en uitgestrekte stranden daarentegen niet gauw te vol naar het gevoel van de gemiddelde Italiaanse badgast. Een bezoekje in augustus aan een spiaggia libera, een stuk strand dat niet door een badpaviljoen wordt uitgebaat, komt dan ook dicht in de buurt van een culturele schok als je het anders gewend bent.


Ruimte zat
De eerste indruk is chaos. En de tweede barstensvol. Overal badhanddoeken, ingesmeerde lijven in alle vormen en maten, parasols die aan elkaar vastgegroeid lijken, strandstoelen, ligstoelen, opblaasballen, emmertje en schepjes en koelboxen vol proviand. Naar Nederlandse begrippen geen speld tussen te krijgen, laat staan een klein handdoekje. Naar Italiaanse begrippen ruimte zat. Heb je met zijn vijven meer dan twee vierkante meter nodig? Welnee! Zolang je maar rekening houdt met mensen die langs willen komen lopen, is een richeltje zand van maximaal 30 centimeter tussen jouw badhanddoek en die van de buurvrouw, die je aan het eind van de dag misschien beter kent dan je lief is, meer dan genoeg. Gewoon allemaal een beetje schikken, dan past het best. Er zullen maar weinig Italianen zijn die er problemen mee hebben en als het zo mocht zijn, laten ze dat niet blijken.


Ongemakkelijk gevoel
Na al die jaren blijf ik me toch wat ongemakkelijk voelen als ik mijn handdoek naar mijn gevoel veel te dicht bij die van onbekenden spreid. Net zoals ik na al die tijd merk dat er een wat ratterig gevoel in mijn onderbuik oplaait als iemand zonder gêne zijn of haar strandlaken dicht bij die van mij neerlegt om lekker te kunnen genieten van de zomerzon. Maar omdat je door de jaren heen ook aan veel dingen gewend raakt en gewoontes overneemt, vraag ik me opeens af in hoeverre mijn strandgedrag veritaliaanst is.

Zandvoort aan Zee
In hoeverre zou ik liggend op een Nederlands strand moeite hebben met het op armafstand links gelegen verliefde stelletje en de op rechts luidruchtige en zeer grote familie? En zou ik op een zomerse augustusdag in overvol Zandvoort aan Zee nu wel een plaatsje weten te veroveren zonder me gegeneerd te voelen? Zomerse overpeinzingen. Ik ga zo gauw ik de kans krijg, eens de proef op de som nemen.

Photo credit

Heerlijk, vakantie! Geen geren en gedraaf op de vroege ochtend om het kroost op tijd de deur uit te krijgen. We slapen uit, doen rustig aan en hoeven lekker helemaal niks. Nou ja, misschien straks even snel wat boodschappen halen. En dan misschien aan het eind van de middag naar het strand als we op tijd en niet al te loom wakker worden uit de siësta. Of anders vanavond na het eten lekker even een ijsje eten op de boulevard langs zee. En als we dan toch geen zin blijken te hebben, doen we het gewoon niet. Niks moet, alles mag.

Mijn idee van vakantie
De eerste weken van de zomervakantie zijn wat dat betreft altijd een beetje zoals je je la dolce vita voorstelt. Inclusief het geluksgevoel dat ik me herinner van vroeger, dat gevoel dat hoort bij vakantie in het zonnige zuiden: zon, zee, zand en avontuur tegemoet. Want op de een of andere manier zijn ze voor mij onlosmakelijk verbonden: zomervakantie, reizen en Zuid-Europa.

De ideale Italiaanse vakantie volgens vrienden
En hoewel ik weet dat het niet voor iedereen zo is, ook in Nederland niet, verbaast het me toch iedere keer weer een beetje als ik het met Italianen over hun ideale vakantie heb. Natuurlijk gaan zij graag weg in eigen land. De bergen in voor verkoeling of juist naar de zee en tussendoor een uitstapje naar een bezienswaardigheid in de buurt. Eigenlijk precies zoals ook wij, Nederlandse toeristen, het doen als we in Italië zijn. Maar hun idee van de ideale vakantie verschilt toch heel erg van het mijne. Niks geen trektochten door Spanje, op de scooter over de Griekse eilanden of languit aan het strand van een nog onbekende badplaats in Italië. Nee, hun ideale vakantie is het ontdekken van noordelijker gelegen Europa. Plaatjes schieten van de Big Ben of de Westertoren. Naar het strand van Knokke. Met de camper op zoek naar de Noorse fjorden. Pootje baden in de Oostzee. Met grote kans op minder zon en zelfs regen. Op ‘het avontuur tegemoet’ na dus een heel andere kijk op reizen en vakantievieren.

Onze jaarlijkse vakantiepraktijk: ‘best of both worlds’
Nu vraag je je natuurlijk af hoe onze vakantieplannen er dan uitzien, in een gezin met zowel Nederlandse en Italiaanse invloeden? Simpel: alles komt min of meer aan bod! Na die eerste weken van betrekkelijke rust en dolce vita die mij wel bevallen, begint onze rondreis. Eerst trekken we naar het zuidelijkste oosten van Italië om te genieten van zon, zee en strand en om er en passant verwend te worden door iedereen die blij is om ons weer te zien.

Na een paar weekjes zonnig zuiden, reizen we dwars door Europa naar het noordwesten met hier en daar een tussenstop om vervolgens in Nederland iedereen die we missen op te zoeken en bij te praten. Met als het lukt natuurlijk een uitstapje naar Amsterdam omdat de jeugd dat nu wel stoer begint te vinden. Of naar Maastricht om lekker te winkelen en het gevoel te hebben midden in Europa te staan met een paar kilometer naar rechts Duitsland en een paar kilometer naar links België. Eigenlijk is onze zomervakantie the best of both worlds dus. Hoewel het ‘avontuurlijke’ er na al die jaren op deze manier van vakantievieren een beetje af is. En ‘t is misschijn de leeftijd, maar daar kan ik best mee leven.

Photo credit

We woonden hier pas toen om acht uur ‘s avonds de telefoon rinkelde. Een lieve vriendin uit Nederland had haar kinderen in bed gelegd, zich een lekker kopje koffie gezet en zat nu ontspannen onderuit op de bank om eens heerlijk ongestoord met mij bij te kletsen. Tot ze zich bijna in haar koffie verslikte toen ze mijn ukkepukken op de achtergrond ruzie hoorde maken. ‘Zijn ze nog op bij jou? Moeten jullie nog eten? Goh… Maar dan gaan ze toch veel te laat naar bed?’

Andere ‘leef’-tijden
Het was niet de laatste keer dat het ritme van ons dagelijkse leven in Italië tot verbazing leidde. Dat ik moest uitleggen dat de Italiaanse ‘leef’-tijden op sommige punten behoorlijk verschillen van de Nederlandse. En nee, dat ik er eigenlijk geen moment over gedacht heb om na onze verhuizing vast te houden aan eten om zes uur, half zeven, kleine kinderen op Jip en Janneke-tijd naar bed en om acht uur een kopje koffie terwijl je naar het journaal kijkt. En nee, het was geen bewuste keuze. Het idee kwam eerlijk gezegd gewoon niet eens bij me op.

Vasthouden of toch maar niet?
Natuurlijk kun je heel halsstarrig proberen het Nederlandse ritme waar je aan gewend bent, aan te houden in Italië. Ze zijn er die het doen, echt! Maar ik denk dat je het op een dag gefrustreerd opgeeft. Want als je voor de zoveelste keer voor een gesloten winkeldeur staat omdat ze gewoon even gaan eten tussen één uur en een uur of drie, vier, de tijden van naschoolse activiteiten echt geen rekening houden met jouw Hollandse etenstijden en vrienden je rond een uur of acht verwachten om gezellig samen te eten, komt daar niks van terecht.

Italiaans ritme
Of dat erg is? Welnee! Want als het zomers warm is, heeft niemand zin om ‘s middags de deur uit te gaan. Na het eten is rusten en luieren tot de warmte wat afneemt het devies! Daarna is er nog tijd genoeg om te doen wat je zou willen. Om een uur of vijf geef je het grut een merenda (middagsnack, red.), brood met Nutella, een bak met fruit, yoghurt of wat dan ook dat de maag weer even vult. Zodat ze voldoende energie hebben om tegen zessen te sporten en lol te hebben met hun vriendjes en vriendinnetjes.

Je zou nog in een sociaal isolement raken als je om die tijd al aan tafel zou gaan. En naar het journaal kijken terwijl je om acht uur aan tafel schuift is iets waar je gauw aan went, het kopje koffie kan daarna altijd nog. Of half negen, negen uur dan niet veel te laat is als bedtijd voor die kleintjes? Ach, generaties Italianen groeiden er gezond mee op en uit ervaring kan ik zeggen dat kinderen er niet onder lijden om ‘s avonds niet tegen zeven uur te gaan slapen. Mochten ze wat moe zijn na een lange schooldag, is een uurtje of wat op de bank vaak meer dan voldoende om ze weer vrolijk rond te laten springen.

Anders is niet beter of slechter…. toch?
‘Anders’ dus, die Italiaanse ‘leef’-tijden. Niet ‘beter’ of ‘slechter’, de meetlatten waar verschillen gemakshalve altijd langsgelegd worden, maar gewoon ‘anders’. Hoewel die lange Italiaanse middagen die tot ver na zevenen duren mij absoluut bevallen. De deur die in een willekeurige Nederlandse winkelstraat om klokslag zes uur voor je neus gesloten wordt, is voor iemand met een ander ritme behoorlijk verrassend!

Deze column verscheen eerder op ditisitalie.nl. De foto is van Patrizio Boschi.